OCENA I AWANS
18 kwietnia 2018
ZNP negatywnie opiniuje projekty rozporządzeń ws. szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli oraz ws. uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Pani
Anna Zalewska
Minister Edukacji Narodowej
W odpowiedzi na pisma z 19 marca 2018 r. nr DWST-WPZN.6020.1.2018.KK oraz nr DWST-WPZN.6010.1.2017.MB dotyczące projektów rozporządzeń MEN:
- w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego,
- w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli,
Związek Nauczycielstwa Polskiego zgłasza poniższe uwagi do przedmiotowych projektów aktów prawnych. Projekty rozporządzeń opiniujemy łącznie z uwagi na powiązanie rozwiązań w nich zawartych w znowelizowanych przepisach Karty Nauczyciela.
Projektując rozwiązania wiążące ocenę pracy i awans zawodowy nauczycieli, ustawodawca powinien dysponować odpowiednim zasobem wiedzy o zawodzie nauczyciela, tak by tworzony przez niego nowy system rzeczywiście sprzyjał rozwojowi zawodowemu nauczycieli, a nie by był źródłem obaw, wynikających z poczucia permanentnej oceny ze strony różnych podmiotów oraz zwiększonych wymagań na poszczególne stopnie awansu zawodowego.
Analiza zapisów zawartych w projektach rozporządzeń, dokonana w kontekście regulacji przyjętych w znowelizowanej ustawie Karta Nauczyciela w zakresie oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli, pozwala jednoznacznie stwierdzić, że zaprojektowany przez ustawodawcę system oceny pracy i awansu zawodowego jest wysoce nieprzemyślany i niespójny. Konstruowany w tak nierozważny sposób system kontroli i weryfikacji osiągnięć kadry pedagogicznej będzie nie tylko systemem opresyjnym wobec nauczycieli, ale również będzie stanowił dodatkowy czynnik stresogenny w pracy nauczycielskiej, co może w perspektywie prowadzić do obniżenia poziomu realizacji przez nauczycieli ich obowiązków zawodowych.
Źródłem stresu w pracy nauczycielskiej są między innymi zbyt duże wymagania przełożonych, często ze sobą sprzeczne. Jednocześnie praca nauczyciela podlega ciągłej ocenie i kontroli zarówno ze strony dyrekcji szkoły i innych nauczycieli, jak i uczniów i rodziców. Stąd też presja towarzysząca wykonywaniu obowiązków służbowych sprawia, że nauczyciele są jedną z profesji najbardziej podatnych na wypalenie zawodowe.
Rodzi się pytanie, czy ustawodawca zwiększając wymagania wobec nauczycieli, tak naprawdę kierował się troską o dobro ucznia i a priori uznał, że nowe regulacje przełożą się na efekty pracy nauczycieli? Taki sposób formułowania wymagań wobec nauczycieli jest wyrazem braku zaufania do profesjonalizmu kadry pedagogicznej.
Związek Nauczycielstwa Polskiego podkreśla, że proponowane rozwiązania potwierdzają brak zasadności połączenia oceny pracy i awansu zawodowego w jeden system, zwłaszcza, że projektowane są one w sposób mechaniczny, bez merytorycznego i logicznego uzasadnienia.
Ocena pracy nauczycieli
Związek Nauczycielstwa Polskiego negatywnie opiniuje projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego. Nie spełnia on oczekiwań środowiska nauczycielskiego i jest oceniany jako akt niewłaściwie wpływający na warunki pracy w szkole. Zawarte w nim regulacje nie przyczynią się motywująco do doskonalenia pracy nauczycieli, lecz mogą stać się narzędziem opresji wobec nich, zaburzającym konieczną w szkole atmosferę zaufania i współpracy. Przy ich pomocy niemożliwe będzie dokonanie prawidłowej diagnozy jakości pracy nauczycieli.
Poważne zastrzeżenia Związku budzą w szczególności zaproponowane w rozporządzeniu szczegółowe kryteria dokonywania oceny pracy. Ich katalog opracowany został w sposób dowolny i arbitralny i nie może stanowić właściwej podstawy dla ustanawianych w regulaminach wskaźników określających poziom spełniania kryteriów.
Kryteria oceny pracy nauczyciela, a także kryteria oceny pracy dyrektora nie spełniają wymogów uniwersalności niezbędnej przy zastosowaniu ich do oceny osób zatrudnionych na różnych stanowiskach i w różnych typach szkół i placówek, do których stosuje się przepisy art. 6a ustawy Karta Nauczyciela. Kryteria te w niewielkim stopniu dostosowane są do specyfiki pracy tzw. nauczycieli nietablicowych (psychologa, pedagoga, bibliotekarza, nauczyciela wspomagającego), a także nauczycieli i dyrektorów takich jednostek, jak poradnie psychologiczno-pedagogiczne, biblioteki pedagogiczne, schroniska młodzieżowe, bursy, internaty, placówki doskonalenia nauczycieli i wiele innych. Z katalogu dwudziestu pięciu kryteriów określonych w rozporządzeniu – na przykład do nauczyciela zatrudnionego w placówce doskonalenia nauczycieli – da się zastosować niespełna połowę, podczas gdy nauczyciel zatrudniony w szkole na stanowisku nauczyciela przedmiotu oceniany będzie przy pomocy pełnego katalogu. Już ten jeden powód wyklucza porównywalność procesu oceniania i porównywalność samych ocen, gdyż ich uzyskanie będzie zróżnicowane liczbą zastosowanych kryteriów nie tylko w zależności od stopnia awansu zawodowego, ale także miejsca zatrudnienia i specyfiki wykonywanej pracy. Taki stan rzeczy jest niezgodny z założeniami ustawowymi i całkowicie nieakceptowalny.
Dobór kryteriów oceny pracy nauczycieli zawarty w projekcie rozporządzenia świadczy o formułowaniu wobec nich oczekiwań i wymagań wygórowanych i nieuprawnionych, bo wykraczających poza pracownicze obowiązki określone ustawą. Całkowicie nie do przyjęcia jest w tym kontekście na przykład kryterium, zgodnie z którym od nauczyciela wymaga się publikacji naukowej lub naukowych badań z zakresu oświaty, błędnie interpretując powyższe jako wykładnię ustawowego obowiązku nauczyciela dążenia do pełni własnego rozwoju osobistego.
