Związek Nauczycielstwa Polskiego
Zarząd Oddziału w Sandomierzu

Opinia ZNP

7 stycznia 2016

Budżet 2016 – Oświata i wychowanie

Dzisiaj, 7 stycznia br. Związek przekazał przewodniczącym sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Samorządu Terytorialnego opinię do założeń budżetowych państwa na rok 2016 w zakresie oświaty. Ponadto podczas dyskusji w Sejmie przedstawiciel ZNP zgłosił propozycję utworzenia rezerwy celowej dla pracowników oświaty, którzy mogą stracić pracę w wyniku przesunięcia obowiązku szkolnego z 6 na 7 rok życia.

Opinia ZNP

Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego w nawiązaniu do Informacji o projekcie budżetu państwa na rok 2016 w zakresie oświaty i wychowania oraz edukacyjnej opieki wychowawczej, a także części 30 „Oświata i wychowanie” – przedstawia opinię do założeń budżetowych państwa na rok 2016 w zakresie oświaty.

1. Założenia budżetowe

W projekcie budżetu na 2016 r. wysokość wydatków w zakresie oświaty i wychowania oraz edukacyjnej opieki wychowawczej wynosi 45.892.380 mln zł, tj. kształtuje się na poziomie o 2,6% wyższym w porównaniu z ustawą budżetową na rok 2015 (44.724,9 mln zł).

Planowany w 2016 r. wskaźnik udziału wydatków na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą wynosić ma 12,45 % (13,03 % w 2015 r.). W projekcie budżetu na rok 2016 w porównaniu do roku ubiegłego nastąpił więc spadek % wskaźnika udziału wydatków na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą w całości wydatków budżetu państwa.

Planowany udział wydatków na oświatę i wychowanie w PKB został zaprojektowany w wysokości tylko 2,43%, malejąc o 0,06 punkty % (w 2015 r.). Jest to kolejny rok spadku udziału tychże wydatków w PKB. Jednakże należy zwrócić uwagę, że wielkość tego wskaźnika musi być odnoszona do 3,8 % wzrostu PKB (0,4 punktu % wzrostu), planowanego w 2016 r. Mamy więc do czynienia z utrzymaniem wieloletniego trendu spadkowego w zakresie udziału wydatków na oświatę w relacji do PKB; w roku ubiegłym wynosił on bowiem 2,49 punkt % (np. w 2009 r. 2,63 %, w 2008 r. – 2,65%, w 2007 r. – 2,70%, w 2006 r. – 2,87%, zaś w 2005 r. – 3,00%).

W projekcie budżetu na rok 2016 w zakresie oświaty i wychowania oraz edukacyjnej opieki wychowawczej zwiększono część oświatową subwencji ogólnej o 1.189.200 tys. zł (41.496.952 tys. zł w stosunku do 40.376,9 mln zł w roku ubiegłym – co daje wzrost o 2,9%).

2. Uwagi do założeń budżetowych

1) Zdaniem ZNP śladowy wzrost nakładów państwa w zakresie oświaty i wychowania nie zabezpiecza finansowania zadań oświatowych w sposób umożliwiający zagwarantowanie prawidłowej ich realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego.

Związek wyraża wątpliwość, czy działania władz publicznych w dziedzinie edukacji w Polsce wpisują się w ramy Strategii Lizbońskiej. Zgodnie z zapisami Strategii – wszystkie państwa członkowskie powinny dołożyć starań, aby gospodarka europejska stała się „gospodarką opartą na wiedzy.” Realizacji powyższych celów, zgodnie z przyjętymi przez Polskę standardami, musi towarzyszyć zagwarantowanie w budżecie państwa odpowiednich środków finansowych. Zatem realizacja strategicznych założeń konwergencyjnych państwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej na najbliższe lata musi wymagać ustalenia stałego wzrostu tych nakładów lub przynajmniej ustalenia stałego udziału tych środków w Produkcie Krajowym Brutto.

Wydatki na edukację w Unii Europejskiej wynoszą około 5% PKB, zaś średnia trzech najlepszych wyników w UE wynosi 7,3% PKB.1 Wartości te powinny stanowić standard także w polskich warunkach budżetowych. Niestety udział wydatków na oświatę i wychowanie w PKB został zaprojektowany na 2016 r. w wysokości tylko 2,43% malejąc o 0,06 punktów %. Mamy więc do czynienia z utrzymaniem trendu spadkowego w zakresie faktycznego udziału wydatków na oświatę w relacji do PKB.

2) Budżet państwa na rok 2016 nie zawiera także środków na podwyżkę wynagrodzeń nauczycielskich. Zgodnie z art. 30 ust. 3 KN ustalono kwotę bazową dla nauczycieli – w wysokości 2 717,59 zł. Wysokość kwoty bazowej pozostała więc na poziomie z roku 2012, kiedy to miała miejsce ostatnia podwyżka wynagrodzeń nauczycielskich.

3) Należy przypomnieć, że Związek Nauczycielstwa Polskiego negatywnie zaopiniował część projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej2.

Negatywna opinia ZNP dotyczyła następujących regulacji normatywnych:

* Art. 1 ww. projektu ustawy przewiduje dalsze utrzymanie zasady, że środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli na poziomie organów prowadzących, wojewodów i ministra edukacji będą obliczane odpowiednio:

– do 1% planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe nauczycieli,

– do 5000 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty,

– do 5000 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty.